شعر آیینی نسبت به شعر با موضوع «آزاد» ویژگیهای بیشتری دارد.

 
      ویژگیهای شعر آیینی
۱۳۸۶/۱۱/۱۳
شعر آیینی نسبت به شعر با موضوع «آزاد»
 
ویژگیهای بیشتری دارد.

   شعر آیینی نسبت به شعر با موضوع «آزاد» ویژگیهای

 بیشتری دارد.

 رعایت موضوع و محتوا با محور مشخص، تطبیق با واقعیت

و مستند بودن، هدفمندی، پیام و تأثیرگذاری، داشتن ویژگی فهم

 عمومی، جاذبه های مورد پسند خواص، از ویژگیهای شعر آیینی است.

 مهمترین نکته که شاید در دیگر آثار ادبی اصلاً ضرورت نداشته باشد

و در ضمن بیشترین نقش را هم دارد پاکی نیت و

 - در صورت امکان - خلوص نیت سراینده همراه با تزکیه نفس

 و تقویت احساس ایمانی و عاطفی و معنوی است.

 

ویژگیهای مرثیه:

   «مرثیه» در لغت گریستن بر مرحوم و ذکر محامد وی و

 نوحه سرایی و تأسف از درگذشت او را می گویند؛ و مرثیه

سرودن شعر در رثای کسی است که جهان را بدرود گفته و

 به دیار باقی شتافته است.

 در اصطلح ادب، «رثا» یا «مرثیه» بر اشعاری اطلاق می شود

 که در ماتم گذشتگان و تعزیت یاران و بازماندگان و اظهار تأسف

 بر مرگ پادشاهان و بزرگان و ذکر مصایب ائمه اطهار (ع)

- بخصوص سیدالشهدا و دیگر شهدای کربلا - سروده شده است.

 

   یکی از موضوعات دلپذیر و مؤثری که از آغاز شعر دری تا

امروز توجه ادب شناسان و شعر دوستان را جلب کرده است و

می کند مرثیه سرایی در شعر فارسی است.

 دیوان «خاقانی» یکی از دیوانهای بسیار مشکل در شعر فارسی

 است؛ اما همین شاعر بزرگ که کلامی معقول و پیچیده دارد آنجا که

به شرح مصایب خود می رسد، بخصوص در مرثیه فرزندش،

 از لفاظی دوری می گزیند و سخنی می آفریند که آتش به

 جان می افکند.

   هنوز بعد از قرنها، مراثی جانسوز «کمال الدین اسماعیل»

و «حافظ» دل سنگ را آب می کند. استاد

 «ابوعبدالله، جعفربن محمد رودکی»، پدر شعر فارسی،

 مراثی فصیح و مؤثر و جانگدازی دارد که - بر خلاف بسیاری

 از اشعار او که از دست رفته - بعد از یازدهم قرن به دست ما

رسیده است.

   بیشتر شعرای ایرانی مراثی را در انواع ترجیعات و ترکیبات

و قصاید به قالب نظم ریخته اند و بعضی مراثی را به صورت

مثنویو حتی غزل سروده اند .

پس از واقعه تاریخی کربلا، نخستین مراثی مذهبی در مصیبت

 

حضرت حسین (ع) پدید آمد. اگرچه قبل از واقعه کربلا د

 

ر سوگ بزرگان و شهیدان صدر اسلام مرثیه ها سروده شده بود

 

 و حضرت امیرالمؤمنین (ع) نیز بر مزار پیامبر (ص) مرثیه

 خواند.

   در اینکه مراثی مذهبی در ایران از زمان صفویه قوام پذیرفت،

 

 تردید نیست. «محتشم کاشانی» - شاعر دربار «طهماسب» -

 

را شاید بتوان بزرگترین مرثیه گوی مذهبی در ایران دانست. 

 

  بعد از او، شعرای بسیاری مانند «صباحی»، «صبا»،

 

«وصال»، «سروش»، «قاآنی»، ... و

 

 دیگر شعرای شیعه مذهب به سرودن اشعاری زیبا و حزن انگیز

 

 در رثای سیدالشهدا و یاران او پرداخته اند.

 

   «یغمای جندقی» نخستین کسی است که مراثی مذهبی را در

 اوزان جدید می ریزد.

 مراثی او که خودش آنها را نوحه سینه زنی یا سنگ زنی می نامد

 در بحر «مستزاد» است؛ مانند این نمونه:

زین مصیبت ، نه همین از خاکیان ماتم به پاست

                                                       کی رواست؟

سرنگون گردی فلک(2)

 

چار ارکان، شش جهت، تا نُه فلک، ماتم سراست

 

                                                         کی رواست؟

 

سرنگون گردی فلک (2)

 

   وصال شیرازی مراثی متعددی در رثای سیدالشهدا -

به تقلید از محتشم - سروده است.

 

  سروش اصفهانی کتابی به نام «شمس المناقب» دارد که

حاوی قصاید در مدح پیامبر (ص) و خاندان نبوی و 60 بند

مرثیه و نیز مثنویی به نام «روضةالانوار» در ذکر واقعه کربلاست.

 

   «حاج محمدکریم خان کرمانی» نیز در رثای شهیدان کربلا

دیوان مراثی دارد.

   سرانجام، باید از نوحه های سینه زنی یاد کرد که متداولترین

 نوع مرثیه مذهبی در ایران است .

 با این همه، باید اذعان کرد که از سال 1342 به بعد مراثی

مذهبی دگرگونی تازه ای می یابد و مضامین بدیع در نوحه ها ظهور

می کند.

خبرگزاری پیام:

http://teletext.irib.ir/UserPages/tabid/55/ContentId/16052/Default.aspx

 منبع:‌
 
 
           
نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد